Przejdź do menu głównego
Przejdź do treści

A-

A+

Strona główna
Aktualności
Prof. Andrzej Żbikowski o powstaniu w getcie warszawskim i Żydowskim Związku Wojskowym

Aktualności

Prof. Andrzej Żbikowski o powstaniu w getcie warszawskim i Żydowskim Związku Wojskowym

Autor: Żydowski Instytut Historyczny

Rozmowa w rocznicę nieudanego przejścia bojowców Żydowskiego Związku Wojskowego z getta na stronę „aryjską”. Profesor Andrzej Żbikowski, kierownik Działu Naukowego ŻIH, opowiada o drugiej, mniej znanej organizacji zbrojnego oporu w getcie warszawskim.

Dym nad walczącym gettem. Zbiory ŻIH

27 kwietnia 1943 roku (niektóre źródła podają datę 26 kwietnia) grupa bojowców Żydowskiego Związku Wojskowego toczących ciężkie walki z Niemcami na Placu Muranowskim, podjęła próbę ewakuacji na stronę „aryjską”. Powstańcy wykorzystali w tym celu przygotowany wcześniej tunel, z którego wyjście znajdowało się za murem getta przy ul. Muranowskiej 6. Po przejściu na drugą stronę, zdradzeni przez członków organizacji Miecz i Pług, zostali otoczeni przez hitlerowców i zlikwidowani.

W rocznicę tych wydarzeń rozmawiamy z profesorem Andrzejem Żbikowskim o tym kim byli bojowcy Żydowskiego Związku Wojskowego i dlaczego tak mało o nich wiemy? Jak to się stało, że dotychczas o Powstaniu w Getcie mówiliśmy praktycznie wyłącznie z perspektywy Żydowskiej Organizacji Bojowej? I czy, tak jak postuluje Mosze Arens, powstańcy ŻZW doczekają się uznania ich roli w Powstaniu i zajmą im należne miejsce w historii tych wydarzeń?

Zapraszamy do obejrzenia rozmowy z prof. Żbikowskim.

Żydowski Instytut Historyczny

< Powrót do listy artykułów

Więcej artykułów z kategorii

Księga parówki, czyli jak „walczono” z tyfusem w getcie warszawskim

W getcie warszawskim panowały fatalne warunki sanitarne. Z tego powodu regularnie pojawiały się przypadki tyfusu. Niemcy szczególnie bali się tej choroby i obwiniali Żydów o jej rozprzestrzenianie. Przymusowe dezynfekcje, tak zwane parówki, były jeszcze jednym sposobem na nękanie ludności getta warszawskiego. Perec Opoczyński, pisarz i współpracownik grupy Oneg Szabat, poświęcił im reportaż „Księga parówki”.

„Trzeba nieść pomoc do końca”. Adina Blady-Szwajger

Mówiła, że trzeba nieść pomoc do końca, „ale przedtem trzeba stać się kawałkiem drewna". 21 marca 1917 r. urodziła się Adina Blady-Szwajger, pediatra, lekarka szpitala dziecięcego w getcie warszawskim, łączniczka Żydowskiej Organizacji Bojowej, warszawianka. Towarzyszyła chorym i umierającym dzieciom aż na Umschlagplatz.

Grafiki na stronę(18).png

O nadziei, cierpieniu, bólu. Ludność cywilna w czasie powstania w getcie warszawskim | fragment książki Andrzeja Żbikowskiego

19 kwietnia, w przeddzień święta Pesach, Niemcy w sile 850 żołnierzy wkroczyli […] do getta. Dwie żydowskie organizacje bojowe – ŻZW i ŻOB – zajęły pozycje wzdłuż głównych arterii getta, ulic Nalewki, Zamenhofa i Leszno, oraz w dwóch powstańczych redutach na placu Muranowskim (ŻZW) i w szopie szczotkarzy przy zbiegu ulic Świętojerskiej i Wałowej (głównie grupy Bundu). Niemcy napotkali zbrojny opór. Dla mieszkańców getta nie było to całkowitym zaskoczeniem, dzień przed wybuchem powstania – 18 kwietnia – w getcie mówiło się o możliwej akcji. Coś się działo w budynku Judenratu na Zamenhofa (większość jego członków aresztowano jako zakładników), a bojowcy z organizacji podziemnej ostrzegali w nocy o nowych siłach ukraińskich otaczających getto. Cywile zeszli do bunkrów. Spełniały się ich najgorsze obawy. [Z ROZDZIAŁU: WALKA]

Więcej artykułów >

© Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma