Aktualności

Opaska dyskryminacyjna z lat okupacji hitlerowskiej w Polsce. Blaszana, pomalowana na biały kolor, na środku znajduje się niebieska Gwiazda Dawida. Zbiory ŻIH, CBJ

Mordercy zabili nie tylko naszą współczesność i naszą przyszłość, ale również przeszłość.¹

– Rachela Auerbach, Wstęp do relacji Jakuba Krzepickiego, uciekiniera z Treblinki, lato 1942 roku

Tu nagle Geniuszowa urwała i zakryła twarz. Zrozumiałem, że jeszcze nie wszystko powiedziała. Nalegałem. Nie można tego opowiadać – trochę opryskliwie odpowiedziała. Zapadło milczenie. Cóż tam było jeszcze okropniejszego nadto co było opowiedziane?²

– Geniuszowa – relacja, Archiwum ŻIH, relacja spisana przez Szymona Datnera

Ocalali z Zagłady polscy Żydzi często nie chcieli mówić o tym, co ich spotkało. Nie dlatego jednak śmierć blisko 2 milionów osób niejako skrywa się w cieniu pamięci o Auschwitz. Operacja „Reinhardt” doprowadziła do wyniszczenia dużych społeczności żydowskich w okupowanej Polsce. Po kobietach, mężczyznach, dzieciach i starcach zamordowanych w Treblince, Sobiborze, Bełżcu, na ulicach gett, w wagonach bydlęcych, miał nie pozostać żaden ślad.

Ludobójstwo polskich Żydów przeprowadziły nazistowskie Niemcy w okresie marzec 1942-listopad 1943 roku. W ramach projektu „Tak, jakbyśmy nigdy nie istnieli” przygotowanego przez Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma, Muzeum Getta Warszawskiego i Państwowe Muzeum na Majdanku we współpracy z Towarzystwem Projektów Edukacyjnych na 80. rocznicę tego wydarzenia, zrealizowaliśmy następujące inicjatywy:

Konferencje naukowe:

Einsatz Reinhardt. Zapisy zbrodni, próba lektury

Jak zbrodnie niemieckie zostały przedstawione przez Żydów, Polaków i samych sprawców, w czasie ich trwania i po wojnie? Badacze poddali analizie oficjalne rozkazy i tajemne dzienniki, listy, wiersze i fotografie.

Program Nagranie

Bridging Divides. Rupture and Continuity in Polish Jewish History

Najwybitniejsi specjaliści i młodzi badacze ukazali ciągłość kultury Żydów polskich przed, w trakcie i po Zagładzie: od języka przez politykę i literaturę aż po studia nad pamięcią i stosunki żydowsko-chrześcijańskie.

Program Nagranie z pierwszego dnia Nagranie z drugiego dnia Nagranie z trzeciego dnia Dyskusja końcowa

80 lat po Aktion „Reinhardt” (1942-1943): reakcje społeczne i upamiętnienie

Jak dwie społeczności, żydowska i polska, reagowały na masowe deportacje do ośrodków zagłady? Jak przebiegały akcje likwidacyjne i jak współcześnie wygląda ich upamiętnienie?

Program Nagranie z pierwszego dnia Nagranie z drugiego dnia

Spotkania:

Najczarniejsze dni. Rozmowa w 80. rocznicę rozpoczęcia operacji „Reinhardt”

Rozmowa badaczy Zagłady w rocznicę pierwszej deportacji z getta w Lublinie do obozu zagłady w Bełżcu.

Nagranie

Morfologia zbrodni | rozmowa w rocznicę akcji Erntefest

Za koniec operacji „Reinhardt” przyjmujemy dni 3-4 listopada 1943 roku. O najnowszych odkryciach na terenie byłego obozu pracy w Trawnikach rozmawiali badacze z ŻIH.

Nagranie

Wydarzenia:

Pokaz filmu „Kto napisze naszą historię”

Film Roberty Grossman poświęcony grupie Oneg Szabat, twórcom Podziemnego Archiwum Getta Warszawy, pokazaliśmy w warszawskim Kinie Muranów.

Wydarzenie

„Płacz, serduszko, płacz” – koncert Zisl Slepovitch Ensemble

Zisl Slepovitch aranżuje i nagrywa piosenki znalezione w świadectwach ocalałych z Zagłady ze zbiorów Fortunoff Video Archive for Holocaust Testimonies na Uniwersytecie Yale. Koncertu wysłuchaliśmy w siedzibie ŻIH.

Nagranie

Marsz Pamięci 22 Lipca 1942

W 80. rocznicę rozpoczęcia wielkiej deportacji z getta warszawskiego do Treblinki przeszliśmy ulicami miasta, oddając hołd ofiarom, szczególnie uchodźcom i przesiedleńcom z miast i miasteczek okupowanej Europy.

Relacja

Obchody 79. rocznicy powstania w Treblince

Uczciliśmy ofiary Treblinki oraz bohaterów buntu w obozie zagłady i położyliśmy kamień węgielny pod budowę nowoczesnego muzeum.

Relacja

„Kadisz 1942” – kompozycja Krzesimira Dębskiego ku czci ofiar akcji „Reinhardt”

Jak wyglądało miasteczko na Kresach, zamieszkane przez Polaków, Żydów, Rusinów, Tatarów i inne narodowości, i jak skończyła się jego bogata historia, przedstawił w premierowej kompozycji Krzesimir Dębski.

Relacja

Organizatorzy:

Patronat:

Patronat Honorowy nad obchodami 80. rocznicy zagłady Żydów w ramach niemieckiej Akcji „Reinhardt"
objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda

Projekt „Tak, jakbyśmy nigdy nie istnieli” został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Przypisy: