Wydawnictwo

Zapiski młodej kobiety opowiadające o doświadczeniu zamknięcia w getcie łódzkim. Irena, dość dobrze wykształcona nastolatka pracująca w gettowej administracji, mierzy się z codziennym strachem o życie swoje i najbliższych, z rozpadem świata, jaki znała przed wojną. To zarazem cenne świadectwo tego, jak w czasie wojny radziły sobie kobiety.

Irena Libman swoje zapiski prowadziła już w getcie, te jednak przepadły podczas transportu do obozu. Zaraz po uwolnieniu zaczęła odtwarzać je z pamięci, a w 1963 roku nadesłała do Żydowskiego Instytutu Historycznego 3 zeszyty, zapisane ręcznie, w języku polskim i zatytułowane „W kalejdoskopie wspomnień”.

Na ulicach nowej dzielnicy żydowskiej chlupało błoto pod nogami, wlewało się do butów, opryskiwało pończochy. Ludzie potykali się o wystające płyty bruków, padali i rozsiewali wokół siebie masę bielizny, drobnostek, przedmiotów. […] Garnki najrozmaitszych wielkości, szczotki, miski, żelazka, trzepaczki, wagi, rzeczy bez liku i bez miary. I ludzie, ludzie bez twarzy, ze zgarbionymi plecami i zgiętymi karkami, uginający się pod brzemieniem ciężaru. Karawana, prawdziwa karawana nędzy. Szara, biedna, znękana. I gdy spojrzałam na to, co się wokół mnie dzieje, powstał w mojej wyobraźni dziwny obraz. Obraz pogrzebu, który posuwa się naprzód w takt marsza żałobnego Szopena.

─ fragment wspomnień

To wspomnienia odbiegające od schematu. Sprawiają wrażenie podróży przez senny koszmar, z jednej strony niezwykle plastyczne, a z drugiej – jakby rozedrgane. Ich styl w przejmujący sposób pokazuje tragizm zamknięcia w getcie z perspektywy młodej dziewczyny, której uporządkowane życie i marzenia zostały brutalnie przerwane.

─ na podstawie recenzji dr. hab. Jacka Pietrzaka

Publikacja powstała przy wsparciu Fundacji im. Róży Luksemburg – Przedstawicielstwo w Polsce ze środków Federalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych Niemiec. Stanowiska wyrażone w niniejszej publikacji niekoniecznie odzwierciedlają poglądy Fundacji im. Róży Luksemburg lub Federalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.