Wydarzenia

Przymusową deportację zamieszkałych w Niemczech kilkunastu tysięcy Żydów polskiego pochodzenia na polskie tereny przygraniczne pod koniec października 1938 r., tzw. „Polenaktion”, Jerzy Tomaszewski słusznie określił mianem „Preludium Zagłady” (1992).

Skutecznie uruchomienie w krótkim czasie rozległego aparatu biurokratycznego i logistycznego Trzeciej Rzeszy zapowiadało przyszłe działania, na jeszcze większą skalę, w warunkach wojny i okupacji. Największa fala wysiedleńców trafiła do miejscowości Zbąszyń, gdzie utworzony został obóz przejściowy (de facto zlikwidowany niedługo przed wybuchem II wojny światowej).

W pomoc dla ofiar „Polenaktion” zaangażowała się społeczność żydowska w Polsce i na świecie. Do Zbąszynia, z ramienia Joint’u, udali się Icchak Giterman (szef warszawskiego oddziału tej instytucji), Emanuel Ringelblum i Rachela Auerbach. Ich udział w akcji pomocowej można uznać za doświadczenie formacyjne, przygotowujące ich do przyszłej działalności w ramach Żydowskiej Samopomocy Społecznej i „Oneg Szabat” niedługo później, w getcie warszawskim.

Na podstawie dotychczasowej historiografii oraz niewykorzystanych wcześniej źródeł (m.in. dokumentów z nowojorskiego archiwum Joint’u) zakreślona zostanie geneza „Polenaktion” (ustawa o „pozbawieniu polskiego obywatelstwa” z 31 marca 1938 r. i towarzyszący jej kontekst międzynarodowy), funkcjonowanie obozu przejściowego w Zbąszyniu w latach 1938-1939, reakcja na „Polenaktion” ze strony społeczności żydowskiej w Polsce i na świecie, polskich władz i społeczeństwa, różne odmiany działań pomocowych i narracje medialne, okoliczności likwidacji obozu.     

Temu momentowi w historii i jego wpływowi na przyszłych członków Oneg Szabat przyjrzy się dr. Szymon Pietrzykowski. 

Serdecznie zapraszamy 13 stycznia o godzinie 110.00 do Błękitnego Wieżowca.