Wydarzenia

Wystawa przybliży nam historię artystki, która swoją pasją, talentem i zaangażowaniem wzbogaciła dziedzictwo kultury żydowskiej.

Czas trwania wystawy: 20 listopada 2025 - 4 stycznia 2026
Miejsce: Gmach Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma
Kuratorki: dr Agnieszka Żółkiewska, Magdalena Wójcik

Estera Rachela Kamińska była jedną z najwybitniejszych postaci teatru żydowskiego, nazywaną „matką teatru żydowskiego”. Urodziła się w 1870 roku w Porozowie, na terenie dzisiejszej Białorusi.

Od młodości marzyła o występach na scenie, lecz z powodu sprzeciwu ortodoksyjnych rodziców mogła rozpocząć karierę aktorską dopiero po ich śmierci. Zaczynała w objazdowym teatrze, później występowała w Warszawie, Petersburgu i innych miastach Imperium Rosyjskiego, a także odbyła dwa tournée po Stanach Zjednoczonych.

Wraz z mężem i partnerem scenicznym, Abrahamem Izaakiem Kamińskim, dążyła do podniesienia rangi teatru żydowskiego do poziomu prawdziwej sztuki. Ich zespół, Literarisze Trupe (Trupa Literacka), założony w 1907 roku, był pierwszym teatrem jidysz o wyraźnie artystycznym profilu. Działalność tej grupy położyła podwaliny pod rozwój artystycznego teatru jidysz. Kilka lat później Kamińscy stworzyli w Warszawie stałą scenę dla przedstawień w języku jidysz, przebudowując rotundę na Dynasach przy ulicy Oboźnej w Warszawie.

Kamińska odniosła wielki sukces jako tytułowa bohaterka dramatu Mirele Efros oraz w innych sztukach Jakuba Gordina. Była powszechnie chwalona za naturalistyczny, pozbawiony przesady styl gry, który nadawał jej rolom wyjątkową autentyczność. Wystąpiła również w kilku filmach jidysz, z których zachował się jedynie Tkijes Kaf (Ślubowanie) z 1924 roku, gdzie zagrała panią Kronenberg.

Estera Rachela Kamińska zmarła w 1925 roku w Warszawie w wieku pięćdziesięciu pięciu lat. Jej dzieło kontynuowała jej córka, Ida Kamińska, a warszawski Teatr Żydowski nosi dziś imię obu artystek.

Wystawa przybliża fascynującą biografię wybitnej żydowskiej aktorki Estery Racheli Kamińskiej.

Jednocześnie podąża śladem jej legendy jako „matki teatru żydowskiego”, pokazując jej genezę i rozwój w dwóch różnych historycznych odsłonach: przedwojennej i powojennej. Każda z tych epok uwypuklała pewne rysy artystki, usuwając w cień inne. Nieco inaczej też definiowała jej rolę w narodzinach profesjonalnego teatru żydowskiego.

Program towarzyszący wystawie:

• Czwartek, 4 grudnia 2025, godz. 18:00 - Czytanie performatywne „Boso przez ciernie i kwiaty” | Oprowadzanie po wystawie „Estera Rachela Kamińska: w stulecie śmierci wielkiej artystki teatru jidysz”

Odczytanie fragmentów memuarów Estery Racheli Kamińskiej (Małgorzata Majewska) przy akompaniamencie muzycznym (Katarzyna Stasiewicz). Spotkanie zwieńczone zostanie oprowadzaniem kuratorskim po wystawie (Magdalena Wójcik).

• Niedziela, 14 grudnia 2025, godz. 18:00 - Pokaz filmu „Tkijes Kaf” | Oprowadzanie po wystawie „Estera Rachela Kamińska: w stulecie śmierci wielkiej artystki teatru jidysz”

Pokaz filmu „Tkijes Kaf” („Ślubowanie”, 1924 r.). Na ekranie niezwykły duet - Estera Rachela Kamińska wraz z córką, Idą Kamińską. Po seansie zapraszamy na oprowadzanie autorskie po wystawie z kuratorką ekspozycji, Magdaleną Wójcik.

Serdecznie zapraszamy!