Aktualności

Zbliża się otwarcie kolejnej wystawy czasowej w Żydowskim Instytucie Historycznym! Od 6 czerwca 2025 zapraszamy do zapoznania się z ekspozycją „Święte arcydzieło. Zwój Tory jako przedmiot i symbol”.

Bohaterem ekspozycji jest zwój Tory (inaczej: rodał) – najważniejszy przedmiot kultowy judaizmu. Jego hebrajska nazwa to: Sefer Tora*, czyli „Księga Tory”. „Tora” oznacza tu pięć pierwszych ksiąg Biblii hebrajskiej (Tanachu) objawionych Mojżeszowi przez Boga na Synaju, tych samych dla Żydów i chrześcijan. Rodał jest nawiniętym na dwa drążki skórzanym zwojem z ręcznie spisanym na nim oryginalnym hebrajskim tekstem Pięcioksięgu.  

Wystawa wykracza poza tę zwięzłą definicję. Przybliża rytualny i symboliczny wymiar zwoju Toru, traktując przy tym Sefer Tora jak religijne dzieło sztuki. Podążając za zawartymi w Talmudzie sugestiami żydowskich mędrców, ekspozycja opowiada o zwoju Tory, wychodząc od jego duszy, czyli symboliki, a kończąc na jego ciele, czyli materialności. Między tymi biegunami prezentuje dzieła sztuki i judaika, które własnym językiem mówią o życiu rodału i jego kulturowych znaczeniach. Prace artystów żydowskich i nieżydowskich towarzyszą tu sobie na zasadzie uzupełnienia, rzadziej kontrastu. 

Wystawa podąża od duchowych znaczeń wpisanych w zwój Tory i jego narodzin w starożytności ku masowej profanacji i destrukcji jego materialności w XX wieku. Przede wszystkim jednak próbuje uchwycić istotny i ponadczasowy rys symboliki rodału, którego życie nie ustało wraz z Zagładą i który także dzisiaj odgrywa kluczową rolę w żydowskim rytuale. 

Kurator wystawy: Michał Krasicki