Aktualności

Dr Aleksandra Bańkowska, laureatka I nagrody w kategorii Najlepsze prace doktorskie, i dyrektor ŻIH Monika Krawczyk. Fot. Andrzej Stawiński (ŻIH)

W wydarzeniu brali udział ambasadorowie Izraela, Litwy i Austrii, przedstawiciele społeczności żydowskiej, przyjaciele i współpracownicy ŻIH.

– W liturgii żydowskiej mówimy: „odnów nasze dni jak wcześniej”. Nauka historii jest potrzebna, byśmy pamiętali, co było kiedyś – powiedziała dyrektor ŻIH Monika Krawczyk. – W gmachu ŻIH Majer Bałaban przebywał często jako wykładowca historii Żydów w Polsce na Instytucie Nauk Judaistycznych.

– Na tegoroczny konkurs spłynęły 24 prace o bardzo wyrównanym poziomie. Selekcja najlepszych była trudna – powiedział przewodniczący Jury, prof. Andrzej Żbikowski, kierownik Działu Naukowego ŻIH.

– Majer Bałaban był jednym z najważniejszych historyków Żydów w Polsce. Jest dla mnie bohaterem ze względu na to, jak żył i jak jego życie się zakończyło – powiedział ambasador Izraela Yacov Livne. – Bałaban zmarł w getcie warszawskim pod koniec 1942 roku i został pogrzebany zgodnie z rytuałem żydowskim na cmentarzu na Okopowej. Jego grób można odwiedzać także dzisiaj. Historyk Ignacy Schiper powiedział na jego pogrzebie: „Ty, Majerze Bałabanie, który napisałeś historię polskich Żydów, nie masz już żadnej pracy do wykonania. Społeczność żydowska w Polsce już nie istnieje”. To, że istnieje dziś życie żydowskie w Polsce, że działa Żydowski Instytut Historyczny, nie może być opisywane inaczej niż jako mały cud.

– Jestem przekonany, że wszystkich nagrodzonych, a także pracowników i sympatyków ŻIH łączy coś, co wymyka się prostej definicji: pasja poszukiwania prawdy. ŻIH jest pierwszą instytucją na świecie, która naukowo zajęła się badaniem Holokaustu – powiedział Jarosław Sellin, sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Fot. Grzegorz Kwolek, ŻIH

Następnie minister Sellin uroczyście wręczył dyrektor ŻIH Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, z okazji Jubileuszu 75-lecia utworzenia tej jednej z najważniejszych instytucji na świecie badających i upowszechniających dziedzictwo Żydów zamieszkujących tereny Rzeczypospolitej.

__________

Jury X Konkursu im. Majera Bałabana pod przewodnictwem prof. Andrzeja Żbikowskiego przyznało 9 nagród, w tym trzecią ex aequo w kategorii prace magisterskie, drugą ex aequo  w kategorii prace doktorskie oraz trzecią ex aequo w kategorii prace doktorskie. Postanowiono także przyznać jedno wyróżnienie w kategorii prace magisterskie oraz cztery równorzędne wyróżnienia w kategorii  prace doktorskie.

Dodatkowo, Ambasada Izraela przyznała jedno wyróżnienie za pracę doktorską.

W KATEGORII NAJLEPSZE PRACE MAGISTERSKIE:

Justyna Kasińska za pracę: Kwestia Żydowska podczas wyborów oraz posiedzeń Sejmu Krajowego III i IV kadencji (w latach 1870-1882)

Napisaną pod kierunkiem dr hab. Janusza Mierzwy, prof. UJ, obronioną na Uniwersytecie Jagiellońskim (Instytut Historii)

OTRZYMUJE WYRÓŻNIENIE

Uzasadnienie: Za zidentyfikowanie i uzupełnienie luki badawczej przy jednoczesnym wpisaniu się w istniejące tradycje historiograficzne. Autorka podjęła się trudnego wyzwania i sprostała wiążącym się z nim problemom. Praca nie zawiera uproszczeń, opiera się o godną podziwu kwerendę oraz znakomite oczytanie.

Anna Czamara za pracę: Tańcząca z demonami. Wybrane motywy twórczości Hinde Ester Kreitman

Napisaną pod kierunkiem dr hab. Magdaleny Ruty, prof. UJ, obronioną na Uniwersytecie Jagiellońskim (Wydział Historyczny, Judaistyka)

Otrzymuje III nagrodę ex aequo i 1000 zł.

Uzasadnienie: Za podjęcie wymagającego tematu i interesującą analizę twórczości Kreitman. Praca wpisuje się w dzisiejsze nurty naukowe, opiera na solidnej kwerendzie, a Autorka nie stroniła od trudnych źródeł oraz opracowań.

Zofia Agata Zięba za pracę: Korespondencja Altera Kacyzny z Szymonem An-skim, A. Frydkinem, Lejbem i Chaną Kadison, Abrahamem Kahanem, Szmuelem Nigerem, Zalmanem Rejzenem i Baruchem W. Czarnym -- tłumaczenie i edycja

Napisaną pod kierunkiem dr Moniki Polit, obronioną na Uniwersytecie Warszawskim (Centrum Badania i Nauczania Dziejów i Kultury Żydów w Polsce im. Mordechaja Anielewicza)

Otrzymuje III nagrodę i 1000 zł.

Uzasadnienie: Za oryginalność i podjęcie się zadania stworzenia nieistniejącego dotychczas ujęcia edytorskiego epistolografii Altera Kacyzny. Autorka dogłębnie zbadała archiwa, podjęła wyzwanie nie tylko edytorskie, ale i translatorskie.

Katarzyna Alicja Bogdańska za pracę: Przerwana tradycja. Dzieje społeczności żydowskiej w Płocku od średniowiecza do XX wieku

Napisaną pod kierunkiem dr hab. Piotra Olińskiego, prof. UMK, obronioną na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu (Katedra Historii Średniowiecza i Nauk Pomocniczych Historii)

Otrzymuje II nagrodę i 2000 zł.

Uzasadnienie: Za całościowe, kompleksowe spojrzenie na historię regionalną, z jednoczesnym umieszczeniem jej na tle szerszego obrazu. Autorka wybrała temat poruszany w historiografii, lecz dotychczas zawsze traktowany fragmentarycznie, nigdy całościowo. Praca oparta na dogłębnych badaniach archiwalnych i szerokim wyborze opracowań, napisana z zachowaniem najlepszych standardów warsztatu historyka.

Katarzyna Kaczyńska za pracę „Orać zagon lepszej doli”? Żydowskie rolnictwo w Polsce 1945-1950.

Napisaną pod kierunkiem dr hab. Augusta Grabskiego, obronioną na Uniwersytecie Warszawskim (Wydział Historii, Centrum im. Anielewicza)

Otrzymuje I nagrodę i 3000 zł

Uzasadnienie: Za podjęcie tematu nomen omen do tej pory leżącego odłogiem oraz wybitny poziom przygotowania merytorycznego od strony historycznej, statystycznej i geograficznej. Autorka dokonała szczegółowej, krytycznej analizy materiału źródłowego. Praca, którą napisała, uzupełniła poważną lukę w badaniach nad dziejami ludności żydowskiej w Polsce tuż po wojnie i z pewnością wejdzie do kanonu literatury naukowej tego okresu.

W KATEGORII NAJLEPSZE PRACE DOKTORSKIE:

WYRÓŻNIENIA:

Michał Gajek za pracę Mechanizmy integracji jidyszyzmów w polszczyźnie w świetle badań lingwistyki kontaktów językowych

Napisaną pod kierunkiem prof. dr hab. Ewy Geller, obronioną na Uniwersytecie Warszawskim (Wydział Neofilologii, Instytut Germanistyki)

OTRZYMUJE WYRÓŻNIENIE

Uzasadnienie: Podjęcie tematu wiązało się ze zdobyciem szerokiej wiedzy i dogłębnymi studiów. Praca przynosi nowe, istotne ustalenia dotyczące jidyszyzmów w języku polskim, które z pewnością będą służyć nie tylko językoznawcom, ale i historykom, kulturoznawcom, literaturoznawcom, tłumaczom oraz redaktorom wydawnictw naukowych.

Marta Katarzyna Kacprzak za pracę Versiones sefardíes de Robinson Crusoe. Transcripción de textos, glosario y análisis lingüístico-literario

Napisaną pod kierunkiem dr hab. Gerardo Beltrána-Cejudo, oraz dr Katji Šmid, obronioną na Uniwersytecie Warszawskim (Wydział Neofilologii, Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich)

OTRZYMUJE WYRÓŻNIENIE

Uzasadnienie: Za poświęcenie się badaniom nad judeo-hiszpańskim światem, jego językiem i kulturą, wykorzystanie specjalistycznej wiedzy i rzetelną pracę na źródłach. Dysertacja niezwykle wymagająca, szczegółowa i najlepiej świadcząca o nakładzie pracy oraz poświęceniu Autorki.

Piotr Sawczyński za pracę Żydowskie źródła podmiotowości politycznej w pismach Waltera Benjamina i Giorgio Agambena

Napisaną pod kierunkiem prof. dr. hab. Bogdana Szlachty, obronioną na Uniwersytecie Jagiellońskim (Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych, Instytut Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych, Katedra Filozofii Polityki)

OTRZYMUJE WYRÓŻNIENIE

Uzasadnienie: Za ciekawe ujęcie niełatwego tematu i zestawienie pism dwóch tak różnych od siebie autorów. To praca zobowiązywała do rzetelnego wgryzienia się w temat, oczytania, spędzenia wielu godzin nad analizami i porównaniami.

Agnieszka Witkowska-Krych za pracę Dziecko wobec zagłady. Instytucjonalna opieka nad sierotami w getcie warszawskim

Napisaną pod kierunkiem prof. dr hab. Maria Małgorzaty Szpakowskiej, obronioną na Uniwersytecie Warszawskim (Wydział Polonistyki, Instytut Kultury Polskiej)

OTRZYMUJE WYRÓŻNIENIE

Uzasadnienie: Za ściśle sprecyzowane pole badawcze, krytyczne opracowanie szerokiego i bogatego materiału źródłowego oraz silny warsztat historyczny. Autorka stworzyła (na ile było to możliwe) pełny obraz działalności instytucji zajmujących się dziećmi w getcie warszawskim. Połączyła w pracy znajomość historii i kontekstów kulturowych, wrażliwość i umiejętność dostrzegania szczegółów.

Ewa Goczał za pracę: Negatywy. Poetyki apofatyczne Aleksandra Wata i Piotra Matywieckiego

Napisaną pod kierunkiem prof. dr hab. Pawła Próchniaka, obronioną na Uniwersytecie Pedagogicznym im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie (Wydział Nauk Humanistycznych)

Otrzymuje III nagrodę ex aequo i 2000 zł

Uzasadnienie: Za stworzenie pracy pobudzającej, otwierającej nowe perspektywy i skłaniającej do refleksji. To rozprawa poświęcona poezji, ukazująca ją z niespodziewanej perspektywy, ukazujące głębokie zrozumienie literatury i wybitną wrażliwość.

Jakub Stefek za pracę: Twórczość żydowskich kompozytorów muzyki organowej Europy Środkowej w latach 1810-1938

Napisaną pod kierunkiem dr hab. Piotra Rojka, prof. AMKL, obronioną na Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu (Wydział Instrumentalny)

Otrzymuje III nagrodę i 2000 zł

Uzasadnienie: Za absolutną nowatorskość badań i umieszczenie niezwykle wąskiego tematu na szerokim tle historycznym. Praca opisuje nie tylko zjawisko, ale także specyficzny wymiar Haskali jako ruchu asymilacyjnego widzianego przez pryzmat kultury muzycznej.

Monika Biesaga za pracę: Żydowskie biblioteki publiczne w II Rzeczypospolitej - zarys dziejów

Napisaną pod kierunkiem dr hab. Michała Galasa, prof. UJ, obronioną na Uniwersytecie Jagiellońskim (Wydział Historyczny, Instytut Judaistyki)

Otrzymuje II nagrodę ex aequo i 3000 zł

Uzasadnienie: Za innowacyjne badania, wymagające kwerendy nie tylko historycznej, ale i obejmującej rzadko analizowane dokumenty prawne, finansowe oraz wewnętrzne archiwalia instytucji publicznych. Praca wnosi wiele do wiedzy dotyczącej życia intelektualnego i kulturowego społeczności żydowskiej okresu międzywojennego, pokazuje także takie aspekty żydowskich bibliotek, jak informacyjny, edukacyjny, kulturotwórczy i integracyjny.

Agata Jankowska za pracę: Wizualna Polityka Pamięci. Fotograficzne strategie reprezentacji i dyskursów o nazistowskich obozach koncentracyjnych i zagłady (1945-1999)

Napisaną pod kierunkiem dr hab. Jörga Hackmanna, prof. US, oraz promotora pomocniczego dr. hab. Eryka Krasuckiego, obronioną na Uniwersytecie Szczecińskim (Wydział Humanistyczny, Instytut Historyczny)

Otrzymuje II nagrodę i 3000 zł

Uzasadnienie: Za wybitną, erudycyjną pracę, charakteryzującą się wyważonym tonem i znakomitym warsztatem naukowym. Dysertacja stanowi kamień milowy w polskich studiach nad fotografią dotyczącą Zagłady, powinna wejść do kanonu literatury tego przedmiotu.

Aleksandra Bańkowska za pracę: Żydowska opieka społeczna w Warszawie w latach 1939-1943

Napisaną pod kierunkiem prof. dr hab. Tadeusza Epszteina, obronioną na Polskiej Akademii Nauk (Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla)

Otrzymuje I nagrodę i 5000 zł

Uzasadnienie: Za bezkompromisowe podejście do tematu, niezwykle wnikliwą kwerendę i krytyczną analizę materiału źródłowego, zachowanie wysokich standardów warsztatu oraz rygorów metodologicznych. Autorka, posiadająca doskonałą orientację w temacie Zagłady, nie boi się dyskutować z autorytetami i, jeśli uznaje ich sądy za niedoskonałe, otwarcie dowodzi swoich racji. Praca, która z pewnością stanie się obowiązkową lekturą każdego, kto będzie chciał zająć się badaniami nad Żydami w Warszawie w okresie wojennym.

Specjalne wyróżnienie od Ambasady Izraela otrzymuje:

Marta Katarzyna Kacprzak za pracę Versiones sefardíes de Robinson Crusoe. Transcripción de textos, glosario y análisis lingüístico-literario

__________

Nagrody przyznawało Jury pod przewodnictwem prof. Andrzeja Żbikowskiego.

Sekretariat Konkursu prowadziły dr Anna M. Rosner i Magdalena Szyszkowska.

Honorowy Patronat sekretarza stanu w MKiDN Jarosława Sellina

Pełen tekst przemówienia Jarosława Sellina:

Patronat honorowy Ambasadora Izraela

Projekt pn. „Organizacja Konkursu im. Majera Bałabana" dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

___________

75 lat temu, 1 października 1947 roku, Żydowski Instytut Historyczny rozpoczął działalność. Wówczas jeszcze nie nosił imienia Emanuela Ringelbluma, ale jego zadania były bardzo podobne do tych, które ma obecnie. Tak określił je Centralny Komitet Żydów w Polsce:

„(…) Pogłębienie i rozszerzenie pracy Komisji Historycznej, która zajmowała się prawie wyłącznie okresem wielkiego kataklizmu i klęski dziejowej Żydów. Rozszerzyć zakres zagadnień chronologicznie i tematycznie. Opracowanie całego dziedzictwa Żydów polskich. Wkład w życie i dzieje Polski. Sprawy gospodarcze i kulturalne. W pracach z okresu okupacji przejść do prac analitycznych”.

Adolf Berman, wybitny działacz społeczności żydowskiej, podczas wojny sekretarz Rady Pomocy Żydom „Żegota”, powiedział: „Termin rozpoczęcia prac ŻIH – 1 października 1947 – uchwalono.” Od 75 lat nasz Instytut wypełnia powierzoną mu misję dbania o kulturę i dziedzictwo Żydów polskich, żyjących na tej ziemi od tysiąca lat.