„Jeżeli przetrwać, to jako wolni ludzie”. Relacja z uroczystości 79. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim

Autor: Przemysław Batorski
19 kwietnia 2022 roku uczciliśmy 79. rocznicę powstania w getcie warszawskim. O 12:00 w całym mieście odezwały się syreny.
Uroczystości 19.04.2022, fot. Grzegorz Kwolek (ŻIH) (8).jpg

Fot. Grzegorz Kwolek (ŻIH)

 

Wcześniej, o 11:00 pierwsza część uroczystości miała miejsce przed Pomnikiem Nieznanego Żołnierza, przy którym delegacje oddały hołd bohaterom getta warszawskiego. Główne obchody odbyły się przed pomnikiem Bohaterów Getta. Najpierw piosenkę Zog nit kejn mol, az du gejst dem lectn weg (Nie mów, że już czas w ostatnią drogę iść), napisaną przez więźnia getta wileńskiego Hirsza Glika (1922-1944) na wieść o powstaniu w getcie warszawskim zaśpiewała Aleksandra Idkowska.

– Każdego roku zarówno tu, przed Pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie, jak i w wielu innych miastach Polski, przypominamy o wydarzeniu, które stało się symbolem walki o godną śmierć – przeczytał prowadzący uroczystość aktor Andrzej Ferenc. – W nocy z 18 na 19 kwietnia 1943 roku, w święto Pesach, getto warszawskie otoczone zostało przez niemieckie oddziały wojskowe. Z samego rana Niemcy wkroczyli do getta z zamiarem jego ostatecznej likwidacji. Członkowie żydowskich organizacji zbrojnych: Żydowskiej Organizacji Bojowej, z jej przywódcą Mordechajem Anielewiczem i bojownikami takimi jak Marek Edelman, oraz Żydowskiego Związku Wojskowego, dowodzonego przez Pawła Frenkla i Leona Rodala, stawili nadspodziewanie silny opór. Rozpoczęło się pierwsze wielkomiejskie powstanie w okupowanej Europie.

– Jeżeli przetrwać, to jako wolni ludzie. A jeśli to jest niemożliwe, to jako wolni ludzie zginąć. W walce zwyciężymy śmierć. To hasło towarzyszyło powstańcom podczas bohaterskiego zrywu – powiedział Ferenc.

Naczelny rabin Polski Michael Schudrich odmówił modlitwę El Male Rachamim za ofiary i bojowników getta.

Pieśń Warszawo ma Andrzeja Własta (1895-1942/1943?) zaśpiewała Aleksandra Idkowska.

Pod Pomnikiem Bohaterów Getta wieńce i kwiaty złożyli przedstawiciele Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów, Prezydenta m.st. Warszawy, posłowie i senatorowie, ambasadorowie, przedstawiciele organizacji żydowskich i instytucji kultury, członkowie społeczności żydowskiej.

O 15:00 pod Pomnikiem Wspólnego Męczeństwa Żydów i Polaków położonym przy cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie wieńce złożyli przedstawiciele rządu, ambasad, władz samorządowych, instytucji kultury.

Głównym organizatorem uroczystości było Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce, a współorganizatorami – Żydowski Instytut Historyczny i Muzeum Getta Warszawskiego, partnerem – Muzeum Żydów Polskich POLIN.

 

Przez cały dzień w okolicach stacji metra Ratusz Arsenał pracownicy ŻIH jako wolontariusze w ramach Akcji Żonkile muzeum POLIN rozdawali przechodniom papierowe żonkile.

 

Zobacz nagranie z uroczystości na Facebooku

Zobacz program wydarzeń towarzyszących 79. rocznicy powstania w getcie warszawskim

Przemysław Batorski   redaktor strony internetowej ŻIH