158. rocznica śmierci Michała Landego

Autor: Anna Majchrowska
8 kwietnia 1861 r. Michał Landy, uczeń Gimnazjum Realnego w Warszawie, został ciężko ranny podczas manifestacji patriotycznej odbywającej się na Placu Zamkowym. Zmarł następnego dnia w szpitalu św. Rocha. Został pochowany w nocy z dnia 10 na 11 kwietnia na cmentarzu żydowskim na ulicy Okopowej.
Landy_tablica.jpg

Michał Landy urodził się 25 stycznia 1844 roku w Warszawie. Uczęszczał do Gimnazjum Realnego i Warszawskiej Szkoły Rabinów.

W dniu 8 kwietnia 1861 r. odbył się pogrzeb sybiraka Ksawerego Stobnickiego. Uroczystości stały się zaczątkiem wielkiej patriotycznej manifestacji Polaków i Żydów na Placu Zamkowym w Warszawie. Została ona krwawo stłumiona przez Rosjan — zabrała życie dziesiątków bezbronnych osób i przeszła do historii jako akt męczeństwa i wspólnoty obu narodów w obliczu zaboru Ojczyzny i carskiej niewoli.

W manifestacji wziął udział również siedemnastoletni Michał Landy. Szedł na czele pochodu i został trafiony kulą w chwili, kiedy niósł krzyż upuszczony przez pobitego kolbami zakonnika. Rannego chłopca przeniesiono do apteki Steinerta, następnie został przewieziony przez ojca do szpitala św. Rocha. Zmarł w dniu 9 kwietnia. Pogrzeb odbył się na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej pod nadzorem policji.

Zrzut_ekranu_2015-10-02_o_13.47.31.png

 

Manifestacja z 8 kwietnia 1861 r. była przełomem otwierającym drogę do Powstania Styczniowego. Pamięć o tamtym zbrataniu Polaków i Żydów unieśmiertelnił Cyprian Norwid wierszem „Żydowie Polscy”.

Ty! jesteś w Europie — poważny Narodzie

Żydowski — jak pomnik strzaskany na Wschodzie,

Swoimi gdy złamki wszędzie się rozniesie,

Na każdym hieroglif unosząc odwieczny —

A człowiek północny, w sosnowym gdy lesie

Napotka cię, odbłysk zgaduje słoneczny

Ojczyzny! — co kędyś w niebieskim lazurze,

Jak Mojżesz się w wodzie pławiła Nilowej,

I mówi: „Jest wielkim, kto bywał tak w górze

I upadł tak nisko, i milczy jako wy.”

(...)

----------------------------------------

12 grudnia przy Krakowskim Przedmieściu 89 w Warszawie została odsłonięta tablica poświęcona Michałowi Landemu. W uroczystościach wzięli udział członkowie rodziny Michała Landego, przedstawiciele MKiDN, Społecznego Komitetu im. Michała Landego oraz Żydowskiego Instytutu Historycznego.

Tablicę zaprojektował architekt i rzeźbiarz Tomasz Lec. Tekst polski napisał prof. Paweł Śpiewak, dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma. Tablicę ufundowało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.






Anna Majchrowska