28 sierpnia. Wspomnienie Jana Rochwergera

Autor: Żydowski Instytut Historyczny
Rok temu w wieku 103 lat odszedł Jan Rochwerger, wieloletni pracownik Żydowskiego Instytutu Historycznego.
janroch_98.jpg

 

Jan Rochwerger urodził się w 1915 roku w Brnie, w rodzinie mieszczan krakowskich, którzy uciekli na Morawy z obawy przed nadejściem wojsk rosyjskich. Po 1918 r. powrócił do Krakowa, gdzie ukończył VI Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki i studiował chemię na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1939 r. znalazł się we Lwowie, pracował jako kolejarz. W 1941 r., po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej, ewakuował się w okolice Stalingradu.

W Związku Radzieckim próbował zaciągnąć się do armii polskiej i czeskiej: „oficer zarzucił mi, że jestem niemieckim spadochroniarzem. To, że miałem dokumenty, nie przesądzało sprawy, bo – jak dowodził – ojciec miał na imię Adolf, przed I wojną światową rodzice mieszkali w Krakowie, więc byli obywatelami austriackimi, Austria teraz to kolonia niemiecka, więc wszystko jasne... Wezwał żołnierza, który mnie odprowadził do Stalingradu, do więzienia. Dostał rozkaz, by strzelać, jeżeli będę próbował uciekać” – opowiadał w wywiadzie w 2005 roku. Ostatecznie trafił do oddziału rusznic przeciwpancernych i powrócił do Polski z Ludowym Wojskiem Polskim. W siłach zbrojnych PRL służył aż do antysemickiej czystki w 1967 r., poprzedzającej tzw. Marzec 1968, osiągnął stopień pułkownika.

Od 1968 roku pracował w Żydowskim Instytucie Historycznym. Dzięki umiejętności czytania w 14 językach przez lata przygotowywał przeglądy prasy zagranicznej oraz recenzje książek, publikowane w „Biuletynie ŻIH”. Pracę w Instytucie zakończył w 2015 r., krótko po swoich 100. urodzinach. W 2010 r. wystąpił w filmie 8 historii, które nie zmieniły świata (8 Stories That Haven’t Changed The World), poświęconym wspomnieniom ośmiorga Polaków pochodzenia żydowskiego, urodzonych w latach 1914–1933.

 



Żydowski Instytut Historyczny