Aktualności

Berlinka to zwyczajowa nazwa ikonograficznego archiwum przedwojennego Muzeum Żydowskiego w Berlinie. 3000 kart z tej kolekcji zostanie zdigitalizowane i udostępnione na portalu CBJ i DELET.

Zbiór ten, doskonale zachowany, został przekazany do ŻIH w 1951 r. i jest jednym z najciekawszych i najcenniejszych zbiorów znajdujących się w posiadaniu Stowarzyszenia ŻIH i Żydowskiego Instytutu Historycznego. W kilkudziesięciu kartonowych pudłach przechowywany jest prawdziwy skarb – plansze, na których umieszczane były reprodukcje i fotografie, a także oryginalne dzieła artystów. Każda plansza jest też opatrzona krótkim opisem.

Dzięki programowi DELET II będziemy mogli ponowne odkryć artystyczne życie przedwojennej społeczności żydowskiej, które przepadło bezpowrotnie.

Chociaż Muzeum Żydowskie w Berlinie istniało stosunkowo krótko, to jednak jego funkcjonowanie było ważnym etapem w rozwoju kultury żydowskiej. Oto jego historia: 24 stycznia 1933 r. przy berlińskiej Oranienburger Straße 31 zostaje otwarte muzeum mieszczące kolekcję sztuki oraz depozytów tamtejszej gminy żydowskiej. Muzeum Żydowskie w Berlinie było pierwszą na świecie instytucją gromadzącą zbiory nie tylko związane z historią Żydów, ale też dzieła współczesnych artystów żydowskich. W ciągu jedynie pięciu lat swojej działalności, pomimo stopniowego wykluczania Żydów z niemieckiej kultury po dojściu do władzy partii narodowosocjalistycznej, muzeum udało się pozostać centrum spotkań społeczności żydowskiej. 10 listopada 1938 r. władze III Rzeszy zdecydowały o zamknięciu instytucji. Część depozytów wróciła do swoich właścicieli, inne zostały oddane zagranicznym instytucjom kultury. Wielu spośród dzieł sztuki nie udało już się odnaleźć. Wśród nich możemy wymienić uważane obecnie za zaginione dzieło Samuela Hirszenberga „Wychodźcy” lub „Golus”.

Podczas II wojny światowej Berlinka była przechowywana w niemieckim magazynie na Śląsku. Po wojnie Śląsk został włączony do terytorium RP, a ówczesne władze przekształciły poniemiecki magazyn w Centralną Składnicę Muzealną Ministerstwa Kultury i Sportu. W 1951 r. Berlinka została oficjalnie przekazana do Muzeum ŻIH działającego w ramach Stowarzyszenia – jedynej wówczas instytucji żydowskiej w Polsce, która miała własne muzeum i gromadziła zbiory ocalałego z Zagłady dziedzictwa materialnego polskich Żydów.

Plansze Berlinki zostaną udostępnione w najwyższej jakości w portalu DELET oraz w Centralnej Bibliotece Judaistycznej. Zbiory zostaną uzupełnione o materiały edukacyjne oraz wirtualne oprowadzania kuratorskie. Projektowi towarzyszyć będą warsztaty dla naukowców, edukatorów, uczniów oraz studentów. W planach mamy także rozwój aplikacji mobilnej DELET. Nasi użytkownicy otrzymają dostęp do wszystkich zgromadzonych w portalu DELET danych, a dodatkowe narzędzia usprawnią korzystanie z aplikacji.

DELET to portal prezentujący najcenniejsze zbiory znajdujące się w posiadaniu SŻIH i ŻIH. Misją portalu jest dotarcie do wszystkich zainteresowanych historią i kulturą żydowską. Pozwala nie tylko na oglądanie dzieł sztuki i obiektów z kolekcji Oneg Szabat, lecz także na zapoznawanie się z lekcjami i warsztatami oraz wirtualnymi oprowadzaniami po wystawach, przygotowanymi przez naukowców i edukatorów.

Projekt jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, w ramach programu Kultura Cyfrowa.

Źródła:

Auf der Suche nach einer verlorenen Sammlung. Das Berliner Jüdische Museum (1993–1938), ISBN 978–3–942271–42–4.

Centrum Judaicum w Berlinie, In Search of a Lost Collection – The Berlin Jewish Museum (1933–1938), https://www.centrumjudaicum.de/cjudaicum_wp/en/auf-der-suche-nach-einer-verlorenen-sammlung-das/, [dostęp, 17.06.2019].

Inka Bertz, The First Jewish Museum in Berlin, https://www.jmberlin.de/en/first-jewish-museum-berlin, [dostęp, 17.06.2019].