Malarstwo i grafika

Autor: Żydowski Instytut Historyczny
Kolekcja malarstwa i grafiki Żydowskiego Instytutu Historycznego obejmuje zbiór ok. 8 tys. obiektów, jest jedną z największych kolekcji prac artystów żydowskich z okresu międzywojennego.
Sasza_Blonder_A_245.jpeg

Do najstarszych dzieł malarstwa w zbiorach ŻIH należy obraz olejny „Głowa Starca” namalowany przez Maurycego Gottlieba (1856–1879), uważanego za pierwszego malarza żydowskiego w Polsce. W zbiorach muzeum znajdują się również trzy szkice rysunkowe tego artysty. Jeden z nich — „Tańczący Żydzi” — to genialny pod względem warsztatu przykład uchwycenia postaci podczas tańca. W zbiorach muzeum możemy podziwiać również prace takich artystów jak Leopold Pilichowski (1869–1933/34?), Jakub Weinles (1870–1938), Natan Altman (1889–1970), Zygmunt Nadel (1856–1926) oraz duże kolekcje prac Maurycego Trębacza (1861–1941) czy Samuela Hirszenberga (1865–1908). Na szczególną uwagę zasługuje zbiór dzieł Artura Markowicza (1872–1934), na który składa się zespół około stu  rysunków, pasteli i obrazów olejnych. Stanowi on największą w zbiorach ŻIH kolekcję prac jednego artysty. Pozwala ona na dokładne prześledzenie rozwoju talentu Markowicza oraz dokładne zapoznanie się z jego twórczością. Ważną częścią zbiorów tworzy siedemnaście prac malarskich pochodzących ze wszystkich okresów twórczości braci Menasze i Efraima Seidenbeutlów (1902–1945).

W zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego znajdują się też liczne prace ocalone z Zagłady. Akwarele i rysunki utalentowanej artystki Geli Seksztajn (1907–1943) zachowane dzięki Archiwum Ringelbluma, oraz inne ocalone prace m.in. z łódzkiego getta. Są to przede wszystkim dzieła Józefa Kownera (1902–1967), Hersza Szyllisa (1909–1990), Vincentego Braunera (1887–1944), Sary Gliksman (1910-?), Natana Szpigla (1887–1942) oraz obszerny zbiór prac Izraela Lejzerowicza (1900/1902?–1944).

 Przewodnim tematem grafik i rysunków znajdujących się w kolekcji ŻIH są sceny rodzajowe o tematyce żydowskiej. Do najciekawszych należą rysunki Samuela Hirszenberga, Artura Markowicza, cykl litograficzny Hersza Danielewicza (1882–1941/42?) „Z dawnego życia Żydów”, litografie Maksa Eljowicza (1890–1942), Jana Feliksa Piwarskiego (1794–1859) oraz Racheli Markus Szalit (1894–1942), a także ilustracje Michała E. Andriollego (1836–1893) do powieści Elizy Orzeszkowej – „Meir Ezofowicz”. Wyjątkowy jest także zbiór akwafort Józefa Budki (1953) – pejzaże z okolic Płońska oraz ilustracje do „Hagady Pesachowej”. Jednym z cenniejszych zbiorów jest zespół sześciu rysunków autorstwa Brunona Schulza (1892–1942), w tym jedyny w swoim rodzaju "Autoportret" artysty z 1919 r.

Żydowski Instytut Historyczny